Orde en chaos: deel 6 – Het domein van de wetenschap

Een andere kijk op orde en chaos:
Deel 6 – Het domein van de wetenschap

In deel 6 van deze reeks benaderen we de wetenschap met als insteek het wereldbeeld dat eraan ten grondslag ligt. Dat doen we door eerst de bestaande praktijk als uitgangspunt te nemen, daarover kritisch te reflecteren en vervolgens een alternatief wereldbeeld te schetsen en de rol van de wetenschap daarin te verkennen. We beginnen met een korte schets van het constructivisme en zullen aansluitend vanuit dit perspectief de bestaande praktijk van wetenschapsbeoefening bezien.

Aan de wetenschap hebben we veel te danken. Denk aan terreinen als gezondheidszorg, vervoer, de chemie of de landbouw. Tegelijkertijd is de wetenschap nooit onomstreden geweest. Nieuwe technologie levert bijvoorbeeld vragen van ethische aard op. Moeten we alles willen wat we technologisch kunnen? Heeft de wetenschap niet bijgedragen aan vervreemding? Is de technologie niet de oorzaak geworden van een technologisch bepaald wereldbeeld waarin de mens zichzelf maar moeilijk kan terugvinden?

Maar ook intern is de beoefening van de wetenschap lang niet onomstreden. Het beeld dat de wetenschap vanuit een onafhankelijke positie in staat is tot eenduidige kennis te komen over de werkelijkheid is gaandeweg steeds meer omstreden geworden. De betekenis van de wetenschap is gerelativeerd. Dat heeft ook gevolgen voor het beroep dat op de wetenschap wordt gedaan.

lees het volledige artikel

Van een definiërend naar een energetisch wereldbeeld – deel 2

Deel 2:
De noodzakelijke verandering

door Mathieu Wagemans

Het in deel 1 gepresenteerde beeld wijkt nogal af van de wijze waarop de werkelijkheid betekenis krijgt binnen beleid, bestuur, rechtspraak en wetenschap.
Er is sprake van een ander perspectief. Dat heeft als voordeel dat er aandacht is voor wat mensen als betekenisvol ervaren. Maar juist omdat het erg afwijkt van het bestaande, is de vraag aan de orde of een dergelijk beeld van de werkelijkheid ook basis kan worden van bijvoorbeeld overheidsbeleid. Is het realiseerbaar en hoe zou dat dan moeten?

Dergelijke vragen staan in deel 2 centraal: over mogelijke en noodzakelijke veranderingen, waarbij bewustzijnsverandering een belangrijke rol speelt

Lees het volledige artikel:
De noodzakelijke verandering = deel 2

(deel 1 gaat over het gangbare definiërende wereldbeeld.)

Van een definiërend naar een energetisch wereldbeeld – deel 1

Deel 1:
Nieuw beleid past niet in bestaande kaders en vraagt een ander perspectief

door Mathieu Wagemans

Onze instituties, met name de overheid, de wetenschap en de gezondheidszorg definiëren onze werkelijkheid in wetten, verordeningen, theorieën, ziektebeelden en behandelingen. Ze hebben de macht hun definities en hun wereldbeeld min of meer dwingend te doen gelden. Er is ook een ander wereldbeeld mogelijk, waarin de werkelijkheid wordt beschouwd als energie, minder is vastgelegd en meer ruimte laat voor variatie en verandering. Dit is in onze tijd hard nodig.

We construeren onze werkelijkheid. Verandering begint vaak met een andere kijk op de werkelijkheid. Door van perspectief te veranderen vertoont de werkelijkheid zich anders aan ons, kijken we anders tegen vraagstukken aan en komen andere oplossingen in beeld. We willen in dit artikel een andere werkelijkheid verkennen. Aansluitend zullen we het betekeniskader schetsen dat kenmerkend is voor onze moderne samenleving. Wat zijn daarin de vaste veronderstellingen, uitgangspunten en routines?

Deel 1 gaat over het gangbare definiërende wereldbeeld.

Deel 2 over mogelijke en noodzakelijke veranderingen, waarbij bewustzijnsverandering een belangrijke rol speelt.

lees het volledige artikel:
Van een definiërend naar een energetisch wereldbeeld – deel 1

Een pleidooi voor een kwantumbenadering in wetenschap, bestuur en beleid

Civis Mundi Digitaal #90

door Mathieu Wagemans

Disciplines als beleidskunde, organisatiekunde en bestuurskunde hebben veel kennis en inzicht opgeleverd. Maar tegelijkertijd hebben we steeds meer te maken met vraagstukken waar we de grip op zijn kwijtgeraakt. We verfijnen protocollen. Ons beleid wordt steeds verfijnder en regels steeds gedetailleerder We stellen steeds hogere eisen aan rapportages en controles. Maar helpt dat allemaal wel? Zijn we niet bezig vast te lopen? Worden we niet de gevangene van onze eigen regels? Heeft het juridische het langzamerhand niet gewonnen van onze beleidsambities? Kortom: zijn we niet toe aan een kwantumsprong? Moeten we niet het lineaire denken en heel nauwkeurige verbanden tussen oorzaken en gevolgen achter ons laten en nieuwe horizonten verkennen? En lukt dat wel met onze huidige opvattingen over wetenschappelijk onderzoek?

lees verder/volledig artikel

Onze systemen vertonen lekkages

Over systemen, ordenen, lekkages en uitsluiten.
Een beschouwing vanuit het perspectief van betekenisgeving

Wie als buitenstaander in Nederland komt is vaak verbaasd over de omvang en gedetailleerdheid van alle regelsystemen. We hebben de zaken goed voor elkaar, zo zou het beeld kunnen zijn. Over alles is terdege nagedacht.
Maar er is ook een andere kijk mogelijk. Dan staat centraal dat onze systemen en instituties maar gebrekkig in staat zijn de werkelijkheid te omvatten. Een veelkleurige en dynamische werkelijkheid wordt in een eenduidig en statisch kader geperst. Dat lukt niet.
Onze systemen vertonen lekkages die niet met eenvoudige reparaties zijn te verhelpen. Nodig is dat we verkennen en onderzoeken wat buiten beeld blijft in onze systemen. Wat wij ervaren als chaos bevat de kiemen voor noodzakelijke systeemverandering.

lees het volledige artikel