Orde en chaos: deel 6 – Het domein van de wetenschap

Een andere kijk op orde en chaos:
Deel 6 – Het domein van de wetenschap

In deel 6 van deze reeks benaderen we de wetenschap met als insteek het wereldbeeld dat eraan ten grondslag ligt. Dat doen we door eerst de bestaande praktijk als uitgangspunt te nemen, daarover kritisch te reflecteren en vervolgens een alternatief wereldbeeld te schetsen en de rol van de wetenschap daarin te verkennen. We beginnen met een korte schets van het constructivisme en zullen aansluitend vanuit dit perspectief de bestaande praktijk van wetenschapsbeoefening bezien.

Aan de wetenschap hebben we veel te danken. Denk aan terreinen als gezondheidszorg, vervoer, de chemie of de landbouw. Tegelijkertijd is de wetenschap nooit onomstreden geweest. Nieuwe technologie levert bijvoorbeeld vragen van ethische aard op. Moeten we alles willen wat we technologisch kunnen? Heeft de wetenschap niet bijgedragen aan vervreemding? Is de technologie niet de oorzaak geworden van een technologisch bepaald wereldbeeld waarin de mens zichzelf maar moeilijk kan terugvinden?

Maar ook intern is de beoefening van de wetenschap lang niet onomstreden. Het beeld dat de wetenschap vanuit een onafhankelijke positie in staat is tot eenduidige kennis te komen over de werkelijkheid is gaandeweg steeds meer omstreden geworden. De betekenis van de wetenschap is gerelativeerd. Dat heeft ook gevolgen voor het beroep dat op de wetenschap wordt gedaan.

lees het volledige artikel

Een pleidooi voor een kwantumbenadering in wetenschap, bestuur en beleid

Civis Mundi Digitaal #90

door Mathieu Wagemans

Disciplines als beleidskunde, organisatiekunde en bestuurskunde hebben veel kennis en inzicht opgeleverd. Maar tegelijkertijd hebben we steeds meer te maken met vraagstukken waar we de grip op zijn kwijtgeraakt. We verfijnen protocollen. Ons beleid wordt steeds verfijnder en regels steeds gedetailleerder We stellen steeds hogere eisen aan rapportages en controles. Maar helpt dat allemaal wel? Zijn we niet bezig vast te lopen? Worden we niet de gevangene van onze eigen regels? Heeft het juridische het langzamerhand niet gewonnen van onze beleidsambities? Kortom: zijn we niet toe aan een kwantumsprong? Moeten we niet het lineaire denken en heel nauwkeurige verbanden tussen oorzaken en gevolgen achter ons laten en nieuwe horizonten verkennen? En lukt dat wel met onze huidige opvattingen over wetenschappelijk onderzoek?

lees verder/volledig artikel

Wetenschap als beschermer van illusies in beleid en rechtspraak

Een pleidooi voor vernieuwing van de wetenschap.

door Mathieu Wagemans

Samenvatting.

Onbetwist is dat de wetenschap een enorme bijdrage heeft geleverd aan de vooruitgang. Dat heeft de wetenschap hoog aanzien opgeleverd. Dat geldt niet alleen in de exacte wetenschappen maar ook op sociaal-maatschappelijk terrein. De resultaten van wetenschappelijk onderzoek dienen vaak als stevige onderbouwing van bijvoorbeeld beslissingen in beleid en rechtspraak. Ze worden beschouwd als “waar” en staan nauwelijks ter discussie. Maar zijn die verwachtingen ook terecht? Een kritische beschouwing van processen van wetenschappelijk onderzoek levert ook vraagtekens op. Onderzoek heeft vaak slechts betrekking op een deel van de werkelijkheid. De werkelijkheid wordt aangepast aan de geaccepteerde methoden. Dat is van invloed op de geldigheid van conclusies. Het essay sluit af met een pleidooi voor vernieuwing van de wetenschapsbeoefening en doet enkele suggesties voor het noodzakelijke veranderingsproces.

lees het artikel.