Orde en chaos: deel 7- Over wereldbeeld, bewustzijn, onderbewustzijn, betekenisgeving en taal

Een andere kijk op orde en chaos:
Deel 7 – Over wereldbeeld, bewustzijn, onderbewustzijn, betekenisgeving en taal

We kunnen ons beeld van de wereld beschrijven met woorden. Maar we kunnen ook een niveau dieper gaan en vragen stellen hoe woorden hun betekenis hebben gekregen en inhoudelijk wat die betekenis dan is.
Dan volstaan we niet met de woorden maar zoeken we naar het wezen ervan. En hoe onze betekenissen tot stand zijn gekomen.
Ook speelt mee dat woorden in een andere context een heel andere betekenis kunnen krijgen.
Aan de orde is dan het onderliggend betekeniskader waarvan woorden de uitdrukking zijn. Dat betekeniskader kan worden opgevat als een verzameling van uitgangspunten, aannames en vanzelfsprekendheden die breed worden gedeeld.
Nog een stap dieper is dat we vragen naar het persoonlijke. Waarom is voor de een vanzelfsprekend wat door de ander hevig wordt gekritiseerd?
Hoe zijn onze uitgangspunten, aannames en zekerheden tot stand gekomen?
Een wereldbeeld heeft betrekking op de wijze waarop we de werkelijkheid, onszelf en onszelf in relatie tot de werkelijkheid zien.
Het is op te vatten als een betekeniskader dat vervolgens leidend en bepalend is voor ons denken en handelen.
Dat veronderstelt dat we helder zicht hebben op ons perspectief op de werkelijkheid. Dat is echter minder vanzelfsprekend dan wellicht op het eerste gezicht lijkt.
We zijn ons lang niet altijd bewust van ons eigen perspectief. Anderen kunnen ons erop wijzen dat er sprake is van patronen in ons denken en handelen die we ons voorheen niet hebben gerealiseerd.
Dergelijke opmerkingen kunnen ons aan het denken zetten. Ze maken ons bewust van vanzelfsprekendheden in ons denken en van automatismen in ons handelen.
Dat kan aanleiding zijn ons perspectief te veranderen. We gaan anders naar de wereld kijken en gaan ons mogelijk anders gedragen.
We worden ons bewust van een manier van kijken en handelen waar we zelf niet achter kunnen staan.
Wij wensen niet langer door ons doen en laten een beeld bij de ander te vestigen waarin we onszelf niet herkennen. Zo wensen we niet over te komen.
Wat individueel geldt, geldt ook in collectief verband.

lees het volledige artikel

Orde en chaos: deel 6 – Het domein van de wetenschap

Een andere kijk op orde en chaos:
Deel 6 – Het domein van de wetenschap

In deel 6 van deze reeks benaderen we de wetenschap met als insteek het wereldbeeld dat eraan ten grondslag ligt. Dat doen we door eerst de bestaande praktijk als uitgangspunt te nemen, daarover kritisch te reflecteren en vervolgens een alternatief wereldbeeld te schetsen en de rol van de wetenschap daarin te verkennen. We beginnen met een korte schets van het constructivisme en zullen aansluitend vanuit dit perspectief de bestaande praktijk van wetenschapsbeoefening bezien.

Aan de wetenschap hebben we veel te danken. Denk aan terreinen als gezondheidszorg, vervoer, de chemie of de landbouw. Tegelijkertijd is de wetenschap nooit onomstreden geweest. Nieuwe technologie levert bijvoorbeeld vragen van ethische aard op. Moeten we alles willen wat we technologisch kunnen? Heeft de wetenschap niet bijgedragen aan vervreemding? Is de technologie niet de oorzaak geworden van een technologisch bepaald wereldbeeld waarin de mens zichzelf maar moeilijk kan terugvinden?

Maar ook intern is de beoefening van de wetenschap lang niet onomstreden. Het beeld dat de wetenschap vanuit een onafhankelijke positie in staat is tot eenduidige kennis te komen over de werkelijkheid is gaandeweg steeds meer omstreden geworden. De betekenis van de wetenschap is gerelativeerd. Dat heeft ook gevolgen voor het beroep dat op de wetenschap wordt gedaan.

lees het volledige artikel